Soft power, czyli zdolność do oddziaływania na innych poprzez atrakcyjność kultury, wartości i polityki, odgrywa coraz większą rolę w strategii międzynarodowej Chińskiej Republiki Ludowej. W przeciwieństwie do hard power, która bazuje na sile militarnej i ekonomicznej, soft power ma na celu budowanie pozytywnego wizerunku państwa, przyciąganie sojuszników oraz wzmacnianie wpływów na arenie międzynarodowej bez użycia przymusu. Chiny, dążąc do zwiększenia swojej globalnej roli, od lat konsekwentnie rozwijają narzędzia soft power, wykorzystując kulturę, edukację, media, dyplomację i inwestycje gospodarcze jako elementy swojej strategii.
Jednym z najważniejszych filarów chińskiego soft power jest promocja kultury i języka. Rząd Chińskiej Republiki Ludowej od lat inwestuje ogromne środki w rozwój Instytutów Konfucjusza, które działają na całym świecie i promują naukę języka chińskiego oraz chińską kulturę. Instytuty te stanowią chiński odpowiednik British Council czy Instytutu Goethego i odgrywają istotną rolę w kształtowaniu pozytywnego wizerunku Chin na świecie. Organizują kursy językowe, konferencje oraz wydarzenia kulturalne, które mają na celu przybliżenie zagranicznym odbiorcom chińskiej historii, sztuki i tradycji. Jednocześnie Pekin aktywnie wspiera rozwój zagranicznych wydziałów sinologii oraz oferuje stypendia dla zagranicznych studentów, co sprzyja budowaniu więzi akademickich i społecznych między Chinami a innymi krajami.
Równie istotnym aspektem chińskiego soft power jest ekspansja medialna. Państwowe chińskie media, takie jak CCTV (China Global Television Network), Xinhua czy Global Times, prowadzą szeroko zakrojoną działalność informacyjną, mając na celu przedstawienie światu chińskiej perspektywy na kluczowe kwestie polityczne i gospodarcze. W ostatnich latach Chiny zainwestowały miliardy dolarów w rozwój międzynarodowych kanałów informacyjnych nadających w różnych językach, co pozwala Pekinowi skutecznie docierać do globalnej publiczności i konkurować z zachodnimi mediami, takimi jak BBC, CNN czy Al Jazeera. Narracja prezentowana przez chińskie media skupia się na przedstawianiu Chin jako państwa dynamicznego, innowacyjnego i pokojowego, a jednocześnie podkreśla słabości i problemy Zachodu.
Soft power Chin przejawia się także w dyplomacji kulturalnej i sportowej. Organizacja igrzysk olimpijskich w Pekinie w 2008 roku oraz Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2022 roku miała na celu nie tylko pokazanie potęgi gospodarczej i technologicznej kraju, ale również budowanie pozytywnego wizerunku Chin jako państwa otwartego i nowoczesnego. Współpraca sportowa z krajami rozwijającymi się, a także organizacja międzynarodowych imprez sportowych, odgrywa kluczową rolę w strategii soft power Pekinu. Równocześnie Chiny aktywnie promują swoje kino, muzykę oraz literaturę, starając się konkurować z dominującą kulturą zachodnią.
Jednym z najważniejszych narzędzi soft power Chin jest ich inicjatywa gospodarcza – Pasa i Szlaku. Program ten obejmuje inwestycje infrastrukturalne na całym świecie i jest często przedstawiany jako element chińskiej „dyplomacji win-win”, mającej na celu wspólny rozwój Chin i państw partnerskich. W ramach tej inicjatywy Chiny finansują budowę dróg, mostów, portów i kolei w krajach Afryki, Azji i Europy, co pozwala im nie tylko wzmacniać swoje wpływy gospodarcze, ale także budować pozytywne relacje międzynarodowe. Pomoc rozwojowa oraz pożyczki udzielane przez Chiny państwom globalnego Południa sprawiają, że Pekin postrzegany jest jako alternatywa dla instytucji zachodnich, takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Bank Światowy.
Polityka soft power Chin nie jest jednak wolna od kontrowersji. Krytycy wskazują na ograniczenia w zakresie wolności słowa i praw człowieka, co sprawia, że część działań Pekinu jest odbierana jako próba narzucenia swojej narracji i cenzurowania krytycznych głosów. Instytuty Konfucjusza w niektórych krajach były oskarżane o prowadzenie działalności propagandowej, a chińskie media często unikają poruszania tematów niewygodnych dla rządu, takich jak sytuacja w Xinjiangu czy protesty prodemokratyczne w Hongkongu. Ponadto, niektóre kraje, zwłaszcza w Europie i Ameryce Północnej, zaczęły ograniczać wpływy chińskich inwestycji i działalności kulturalnej, obawiając się rosnącej zależności od Chin i wpływu Pekinu na lokalne społeczeństwa.
Mimo tych wyzwań Chiny konsekwentnie rozwijają swoją strategię soft power, starając się zmienić globalne postrzeganie swojego państwa. Poprzez inwestycje w kulturę, edukację, media oraz dyplomację gospodarczą, Pekin dąży do zwiększenia swojej atrakcyjności i zdobycia większego uznania na arenie międzynarodowej. W miarę jak rola Chin w świecie rośnie, ich soft power staje się coraz bardziej istotnym elementem globalnej rywalizacji o wpływy, stanowiąc alternatywę dla dominującego dotąd modelu zachodniego.
Chińska Republika Ludowa konsekwentnie poszerza swoje wpływy poprzez soft power, integrując tę strategię z szeroko zakrojonymi działaniami dyplomatycznymi i gospodarczymi. Wraz z rosnącą pozycją Chin na arenie międzynarodowej Pekin stara się promować swój model rozwoju jako alternatywę dla zachodnich wzorców demokracji liberalnej. Podkreślanie sukcesów gospodarczych, skuteczności w zwalczaniu ubóstwa oraz stabilności politycznej ma na celu przekonanie innych krajów, zwłaszcza rozwijających się, że system chiński jest atrakcyjnym rozwiązaniem dla państw dążących do dynamicznego wzrostu gospodarczego przy jednoczesnej silnej kontroli państwowej.
Rozwój soft power Chin jest również widoczny w rosnącej obecności chińskich firm technologicznych na rynkach międzynarodowych. Korporacje takie jak Huawei, Alibaba czy TikTok nie tylko dostarczają nowoczesne technologie, ale także wpływają na globalny dyskurs cyfrowy. Wprowadzenie chińskich standardów technologicznych w ramach globalnej ekspansji ma nie tylko znaczenie gospodarcze, ale również kulturowe i polityczne, ponieważ pozwala Pekinowi promować własne podejście do regulacji internetu i cyberbezpieczeństwa. Jednocześnie rozwój chińskich platform społecznościowych umożliwia Pekinowi szerzenie własnej narracji, przy jednoczesnym ograniczaniu wpływu zachodnich treści i idei na obywateli Chin.
Znaczącą rolę w strategii soft power odgrywa również chińska pomoc humanitarna i medyczna. Podczas pandemii COVID-19 Pekin aktywnie promował tzw. „dyplomację maseczkową”, wysyłając sprzęt medyczny, testy i szczepionki do wielu krajów na całym świecie. Chiny przedstawiły się wówczas jako państwo gotowe do niesienia pomocy i wspierania globalnej walki z pandemią, co miało na celu budowanie wizerunku odpowiedzialnego mocarstwa. W krajach Afryki i Ameryki Łacińskiej chińska pomoc była często postrzegana jako bardziej dostępna i mniej obciążona warunkami politycznymi niż wsparcie oferowane przez Zachód, co przyczyniło się do umocnienia chińskich wpływów w tych regionach.
Niezwykle istotnym elementem soft power Chin jest ich strategia wobec organizacji międzynarodowych. Pekin aktywnie angażuje się w działania ONZ, Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz innych instytucji globalnych, starając się promować swoje interesy i osłabiać wpływy krajów zachodnich. W ostatnich latach Chiny zwiększyły swój wkład finansowy w struktury ONZ oraz obsadziły kluczowe stanowiska w organizacjach międzynarodowych, co pozwala im kształtować globalne standardy i decyzje zgodnie ze swoimi priorytetami politycznymi. W ramach swojej dyplomacji Pekin często podkreśla zasadę nieingerencji w sprawy wewnętrzne innych państw, co zyskuje mu poparcie wielu rządów w krajach rozwijających się.
Nie można jednak ignorować rosnących wyzwań, przed którymi stoi chińska strategia soft power. Napięcia geopolityczne, takie jak konflikt handlowy z USA, kryzys w relacjach z Indiami czy rosnące obawy Europy dotyczące chińskich inwestycji, mogą osłabiać pozytywny wizerunek Chin. Dodatkowo coraz większa liczba krajów zaczyna krytycznie oceniać chińskie inwestycje infrastrukturalne, zwłaszcza w ramach Pasa i Szlaku, zarzucając Pekinowi stosowanie „dyplomacji pułapki zadłużeniowej”, czyli udzielania pożyczek, które w dłuższej perspektywie uzależniają gospodarczo i politycznie dane państwa od Chin.
Chiny mimo tych trudności nadal rozwijają swoje narzędzia soft power, dążąc do zdobycia większej akceptacji dla swojego modelu polityczno-gospodarczego. W miarę jak Pekin staje się coraz ważniejszym graczem na arenie międzynarodowej, jego strategia wpływu oparta na kulturze, dyplomacji, edukacji i inwestycjach będzie odgrywać kluczową rolę w globalnej rywalizacji o wpływy. W perspektywie długoterminowej chińskie soft power może stać się jednym z najważniejszych narzędzi umożliwiających Chinom umocnienie swojej pozycji jako globalnego lidera, konkurującego z tradycyjnymi mocarstwami Zachodu.