Powstanie i rozwój Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zakończenie

Oceń tę pracę

Poprzez połączenie Wspólnoty Europejskiej oraz Europejskiej Strefy Wolnego Handlu uzyskano wspólny bezcłowy obszar, który obejmuje praktycznie całą Zachodnią Europę. Na trenie EOG zapewniony jest swobodny przepływ ludzi, towarów, kapitału i usług. Tym sposobem powstał największy na świecie rynek, utworzony dzięki włączeniu w jego budowę krajów EFTA. Transakcje zawierane na tym obszarze stanowią około 40% obrotów handlowych świata. Duże znaczenie ma też „rozszerzenie polityki wspólnotowej” na państwa EFTA. Oznacza to, że badania naukowe i postęp technologiczny, transport, energia, środowisko, szkolnictwo – będą wspólną własnością wszystkich członków EOG. Przystąpienie Austrii, Finlandii i Szwecji do Unii Europejskiej dowiodło, że EOG stanowi etap przejściowy do nowej konstrukcji. Wraz z państwami zintegrowanymi ekonomicznie, lecz nie politycznie, mógłby stanowić drugi krąg przestrzeni wspólnotowej i służyć jako przedsionek do Unii Europejskiej dla innych krajów pragnących się do niej zbliżyć

Powstanie EOG z pewnością wpłynęło na poprawę gospodarczego wizerunku państw wchodzących w jego skład. Stanowią one niewątpliwie potęgę ekonomiczną. Świadczy o tym m.in. ich wkład w wielkość światowego eksportu i importu, ożywione kontakty handlowe wewnątrz Wspólnoty oraz z większością krajów świata. Państwa należące do EOG są wysoko uprzemysłowione. Świadczy o tym m.in. struktura zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarczych. Na 100 osób: 7 zatrudnionych jest w rolnictwie, 32 w przemyśle i 61 w usługach. Taka struktura, w której liczba osób zatrudnionych w usługach znacznie przewyższa ilość ludzi pracujących w przemyśle i rolnictwie, charakteryzuje kraje wysoko rozwinięte gospodarczo. Innym ważnym wskaźnikiem pozwalających ocenić poziom gospodarki kraju jest wielkość produktu wewnętrznego brutto przypadającego na jednego mieszkańca. Wynosił on 1889 r. około 15.830 ECU. Jest to wynik gorszy od tego niż osiągnęły Stany Zjednoczone – 24.480 ECU, ale lepszy od krajów Ameryki Łacińskiej i Afryki.

Nie wszyscy jednak członkowie EOG na równi chwalą sobie uczestnictwo w strukturach europejskich. Do rozczarowanych należą niewątpliwie Szwedzi. Przede wszystkim wzrosły tam ceny artykułów żywnościowych, nie każdy może sobie pozwolić na kupno np. mięsa, które zresztą jest niewiadomego pochodzenia. Unijne przepisy związują też ręce celnikom i przez to do Szwecji wlewa się znacznie więcej przemytu niż kiedyś. Jednak wielu Szwedów chwali sobie zmiany przepisów granicznych wymuszonych przez struktury europejskie. Dzięki nim opłacalne stało się kupowanie samochodu w Niemczech a i dealerzy szwedzcy zostali zmuszeni do obniżenia cen. Jednak na fali rozczarowania to właśnie w Zjednoczonej Europie wielu Szwedów widzi przyczynę wszelkich problemów nękających ich kraj.

Przeprowadzone w ubiegłym roku badania wskazują, że tylko co czwarty Szwed popiera powiększenie EOG O nowe kraje Europy środkowej takie jak Polska. Szwedzi obawiają się, że dojdą im nowi do wykarmienia w i tak niezbyt kochającej się europejskiej rodzinie. Obawy ma też rząd szwedzki, który przed miesiącem powołał pięć specjalnych misji badawczych, które mają przeanalizować przyszłe konsekwencje rozszerzenia Struktury Europejskiej o wybrane państwa RWPG.

Do EOG należy też najbliższy sąsiad Szwecji – Finlandia. Równocześnie ze Szwecji, 1 stycznia do Unii Europejskiej przystąpiła Finlandia. W przeciwieństwie do Szwedów, większość Finów jest z tego zadowolona. Wejście do Unii Finowie traktują jako ostateczne potwierdzenie, że ich kraj należy do świata zachodu. Poparcie dla Struktur Europejskich wynika jednak nie tylko ze względów politycznych – Finowie odczuli już finansowe korzyści. Najwięcej zadowolenia sprawił im dziesięcioprocentowy spadek cen żywności. Cena mięsa spadła aż o dwadzieścia procent. W sklepach jest znacznie więcej towarów. Niższe ceny produktów importowych z krajów Unii sprawiły, że spadły też ceny wyrobów krajowych. Członkostwo W EOG to także znaczny wzrost inwestycji zagranicznych. Zwiększyły się obroty fińskich przedsiębiorstw, przed którymi otworzyły się rynki europejskie. Gospodarka fińska notuje teraz czteroprocentowy wzrost gospodarczy. Takie firmy jak Nokia, która zalewa Europę swymi elektronicznymi produktami, przeżywają okres gwałtownej prosperity. Obecnie kraje UE przyjmują sześćdziesiąt procent fińskiego eksportu. Wskaźnik inflacji jest najniższy na całym kontynencie. Systematycznie spada bezrobocie. Jednak nie wszyscy Finowie są zadowoleni – dochody rolników spadły o 10%.

Jak więc widać różne są odczucia w krajach od początku uczestniczących w pracach EOG. Dla nas jednak najbardziej interesującym zagadnieniem są z pewnością perspektywy przystąpienia Polski do struktur europejskich (przede wszystkim oczywiście do NATO, EOG oraz UE). Wniosek o przyjęcie Polski w poczet członków Unii Europejskiej, który został złożony w kwietniu 1994 r., stanowi to bardzo ważny krok na drodze integracji naszego kraju z instytucjami europejskimi. Ich początkiem stało się ustanowienie stosunków dyplomatycznych między Polską a Wspólnotami Europejskimi we wrześniu 1988 r. W rok później podpisana została Umowa o Handlu i współpracy Gospodarczej. Umowa ta szybko stała się niewystarczająca wobec gwałtowanych przemian ekonomicznych zachodzących w Polsce.

Pojawiła się potrzeba bliższego współdziałania. Jesienią 1989 r. rząd polski wystąpił z inicjatywą stowarzyszenia polski ze Wspólnotami Europejskimi. Po intensywnych negocjacjach w grudniu 1991 r. podpisano Układ Europejski o Stowarzyszeniu. Układ wymagał długiego procesu ratyfikacyjnego, dlatego też od 1 marca 1992 r. weszły w życie tzw. Umowy przejściowe, realizujące jego część handlową. Układ Europejski między Polską a Wspólnotami Europejskimi w całości wszedł w życie 1 lutego 1994 r. Dwa miesiące później, w kwietniu 1994 r. strona polska złożyło oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. Proces stopniowego dostosowania naszej gospodarki i prawodawstwa do standardów Unii Europejskiej został obliczony na kilka lat. Realna zatem staje się możliwość włączenia Polski w struktury Wspólnej Europy w stosunkowo niedługim czasie. Poprzedzi je prawdopodobnie referendum, w którym wszyscy obywatele będą mogli wypowiedzieć się za lub przeciw członkostwu w Unii. Integracja bowiem to nie tylko kwestia wielkiej polityki, ale przede wszystkim przekonania i woli Polaków. Od nas samych zależy również, czy będziemy prawdziwymi Europejczykami: ludźmi przedsiębiorczymi, otwartymi na świat, potrafiącymi nawiązać dialog.

System handlowy Szwecji

Oceń tę pracę

Ogólne zasady

Szwecja została przyjęta do GATT w 1950 r. i od tego czasu aktywnie uczestniczyła we wszystkich rundach negocjacyjnych tej organizacji i przyjęła wszystkie uzgodnione wielostronne porozumienia [Warto dodać, te Układ Ogólny nie zastał włączony do ustawodawstwa szwedzkiego. Jest on jednak uznawany przez szwedzki Parlament i przepisy wewnętrzne muszą być zgodne z zobowiązaniami Szwecji wynikającymi z jej udziału w GATT.]. Jest sygnatariuszem wszystkich porozumień Rundy Tokijskiej GATT.

Szwecja jest członkiem założycielem EFTA. W roku 1972 wraz z pozostałymi krajami EFTA zawarła porozumienia handlowe z EWG i Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Kolejnym krokiem w kierunku zacieśnienia powiązań gospodarczych z WE było podjęcie (wspólnie z pozostałymi krajami EFTA) negocjacji o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego; porozumienie w tej sprawże weszło w życie 1 lipca 1993 roku [Portret naszej…, op. cit., s. 37].

Mimo generalnego poparcia dla idei wolnego handlu Szwecja prowadzi politykę ochrony niektórych sektorów, w tym zwłaszcza rolnictwa, przemysłu tekstylno-odzieżowego oraz obuwniczego.

Politykę ograniczania importu w tych sektorach Szwecja uzasadnia potrzeba zapewnienia samowystarczalności ze względu na swe bezpieczeństwo, potrzeba ochrony zatrudnienia w tych gałęziach, a także potrzeba zapewnienia odpowiedniego standardu życia niektórym grupom społecznym. W ostatnich kilku latach obserwuje się tendencję do stopniowego obniżania ochrony tych sektorów i zapewnienia tam większej konkurencji. Jednocześnie udzielana jest pomoc finansowa dla małego i średniego biznesu, na prowadzenie badań naukowych. Znaczne wsparcie przez rząd przemysłów skoncentrowanych w niektórych regionach kraju jest ważnym czynnikiem umożliwiającym przetrwanie tych przemysłów.

W przemyśle przetwórczym Szwecja zadeklarowała chęć wyeliminowania ograniczeń ilościowych wobec importu wyrobów tekstylnych i ograniczeń wraz z wygaśnięciem Porozumienia Wielowłóknowego (MFA IV), tj. 31 lipca 1991. Deklaracja ta nie została zrealizowana z uwagi na niezakończenie Rundy Urugwajskiej w przewidzianym terminie i przedłużenie istnienia MFA.

Podstawowe ustawodawstwo celne Szwecji jest zawarte w Ustawie Celnej z 1987 r. Narodowa Rada Handlu (Board of Trade) i Narodowa Rada Rynku Rolnego są odpowiedzialne za administrowanie licencjami eksportowymi i importowymi odpowiednio artykułów nierolniczych i rolniczych.

Około 85% importu szwedzkiego pochodzi z krajów uprzemysłowionych, ale jedynie 20% importu z tych krajów odbywa się na warunkach KNU.

Środki ochrony krajowej produkcji

Cła

Generalnie Szwecja jest krajem niskiej taryfy celnej, przy czym większość ceł to cła związane w wyniku dotychczasowych rokowań wielostronnych na forum GATT. W roku 1988 średnie cło stosowane przy imporcie, w warunkach KNU, nie przekraczało 5l%. Niemniej jednak dla niektórych produktów rolniczych, tekstyliów, odzieży i obuwia, cło odgrywa istotna rolę.

Niektóre importowane produkty podlegają specyficznym lub alternatywnym stawkom celnym. Powoduje to automatycznie wyższa protekcję tych towarów, gdy ceny importowe ulęgają załamaniu. Dlatego też szwedzcy producenci wykorzystują element ubezpieczenia przeciwko przyszłym niskim cenom importowym. W imporcie rolnym są stosowane również opłaty wyrównawcze, a w odniesieniu do świeżych owoców, warzyw itp. cła sezonowe. Szwedzka taryfa celna jest taryfą. jednokolumnową, nakłada takie same stawki celne na produkty pochodzące ze wszystkich źródeł. W 1989 r. import wolny od cła, dokonywany zgodnie z układami o wolnym handlu (głównie w ramach EFTA i WE), stanowił około trzy czwarte całkowitego importu Szwecji.

Pierwszego stycznia 1988 r. Szwecja wprowadziła Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów (w skrócie „HS”) dla potrzeb klasyfikacji importu i eksportu, zastępując tym samym Nomenklaturę CCCN.

Najbardziej stosowaną forma cła nakładanego na import do Szwecji są stawki celne liczone od wartości (ad valorem). W odniesieniu do około 5000 pozycji taryfowych w wykazie pozycji, w stosunku do których obowiązują stawki celne, ponad 900 stanowią stawki ad valorem.

Jedna trzecia produkcji krajowej konkuruje z importem podlegającym cłom innym niż ad valorem. Stawki ceł liczonych od ilości (ceł specyficznych) stosowane są w szerokim zakresie w odniesieniu do owoców jadalnych, niektórych chemikaliów (w szczególności klejów, zapałek nawozów sztucznych), niektórych lamp elektrycznych oraz niektórych produktów morza. Ponadto w pewnych częściach taryfy celnej obowiązują stawki celne alternatywne. Nakładane są one jako cła ad valorem lub jako stawki specyficzne, w zależności od ceny importowanego produktu (np. 17% od wartości, przy czym minimalna stawka wynosi 700 koron szwedzkich za 100 kg). Produktami importowanymi podlegającymi stawkom alternatywnym są opony, włókna sztuczne, odzież z włókien sztucznych i nakrycia głowy.

Generalnie poziom ceł, w przypadku KNU, jest niski. W 1988 r. średnia nieważona stosowanych stawek celnych stanowiła 4,7%, a średnia ważona importem – 3,5%. Dla produktów przemysłowych przeciętne stawki celne stanowiły odpowiednio 4,9% oraz 3,8%. Przeciętne dla produktów rolniczych były niższe (odpowiednio 2,6% oraz 1,6%). Około dwie trzecie importu dokonywanego na warunkach KNU trafiało do Szwecji wg stawki równej 5% wartości towaru lub mniej [Europejska…, op. cit., s. 84].

Środki pozataryfowe

W odniesieniu do importu niektórych gatunków ryb z wszystkich krajów, stosuje się restrykcje ilościowe.

Szwecja, jako członek Porozumienia Wielowłóknowego (MFA), zawarła z szeregiem dostawców porozumienia o dobrowolnym ograniczeniu eksportu (voluntary export restraint-VER) w celu ograniczenia importu odzieży i w mniejszym stopniu, tekstyliów z krajów największych eksporterów tych produktów. Szwecja podpisała w ramach MFA umowy tego typu z 14 krajami.

W odniesieniu do siedmiu krajów, z których Szwecja importuje obuwie skórzane, obowiązują bilateralne restrykcje ilościowe. W Szwecji funkcjonuje system licencjonowania importu w celach kontroli, a kiedy jest to niezbędne – ograniczenia tego importu. Z wyjątkiem produktów stanowiących przedmiot restrykcji ilościowych, licencje importowe generalnie wydawane są w celu nadzorowania przywozu i ograniczone są do wąskiego zakresu produktów rolniczych, jak też produktów z żelaza i stali.

Innymi Środkami mogącymi w znacznym stopniu ograniczyć import Szwecji w dziedzinie pewnych produktów są: absolutny i warunkowy zakaz importu, normy techniczne i normy ochronne oraz zakupy rządowe. Jakkolwiek wiele z tych środków zastosowano z przyczyn innych niż ograniczenie importu, takich jak np. ochrona zdrowia czy bezpieczeństwo obywateli, mogą one jednakże stać się de facto lub w sposób zamaskowany środkami wspomagania krajowego przemysłu.

Import przetworzonych artykułów rolnych i półproduktów rolnych jest regulowany rozbudowanym systemem zmiennych opłat wyrównawczych.

Obok podatku od wartości dodanej (VAT), który jest nakładany na konsumpcję niemal wszystkich towarów i usług, stosowane są dodatkowo podatki konsumpcyjne na niektóre towary. Ich wysokość jest jednakowa dla danego towaru, niezależnie od tego czy został on wytworzony w kraju, czy pochodzi z zagranicy.

Środki oddziaływania na eksport

Szwecja prowadzi politykę promocji eksportu w formie częściowego finansowania działalności Szwedzkiej Rady Handlowej, która jest instytucją parapaństwową. Celem działania Rady jest udzielanie pomocy firmom zaangażowanym w eksport w zakresie np. prowadzenia badań rynków zagranicznych, organizowania udziału w wystawach i targach zagranicznych, zapewnienia doradztwa w sprawach eksportowych.

Od 1%2 r. istnieje Szwedzka Korporacja Kredytów Eksportowych, której zadaniem jest finansowanie (na warunkach komercyjnych) eksportu towarów inwestycyjnych oraz usług. Korporacja jest własnością rządu szwedzkiego oraz jedenastu największych banków handlowych.

Ubezpieczeniem kredytów eksportowych zajmuje się – na zlecenie rządu – Szwedzka Rada Gwarancji Kredytów Eksportowych (działa od 1933 r.). Subsydia eksportowe są stosowane przy eksporcie wielu artykułów rolnych. Z uwagi bowiem na to, że ceny na rynku wewnętrznym są z reguły znacznie wyższe od cen światowych, eksport po cenach rynku wewnętrznego nie znalazłby nabywców, a po cenach niższych od krajowych byłby nieopłacalny dla eksporterów. Subsydia są z reguły wypłacane bezpośrednio eksporterom indywidualnym – poprzez istniejące stowarzyszenia eksportowe. Obok promocji eksportu, stosowane są także w odniesieniu do niektórych towarów ograniczenia ich wywozu. Na przykład całkowity zakaz wywozu – do pewnych krajów – dotyczy niektórych zaawansowanych technologü. Ze względów bezpieczeństwa Szwecja stosuje też kontrolę produkcji i eksportu sprzętu militarnego (zarówno produkcja, jak i eksport mogą być realizowane jedynie na podstawie licencji wydanej przez rząd).

W celu zapewnienia odpowiedniej krajowej podaży mogą być wprowadzone restrykcje eksportowe w formie opłat i licencji eksportowych na eksport ryb i artykułów rolnych. Eksport złomu metali jest licencjonowany (z wyjątkiem handlu w ramach EFTA i z krajami Wspólnoty Europejskiej).

System handlowy Finlandii

Oceń tę pracę

System handlowy Finlandii miał i ma nadal wiele cech wspólnych z odpowiednimi systemami pozostałych krajów członkowskich EFTA, jednocześnie jednak odznacza się pewnymi cechami specyficznymi.

Ogólne zasady

Zagraniczną i międzynarodową politykę handlową Finlandii (z uwzględnieniem polityki dotyczącej obrotów usługami i obrotów czynnikami wytwórczymi) kreuje, realizuje i nadzoruje prezydent tego kraju, który wraz z tzw. Radą Stanu wchodzi w skład rządu. Jednocześnie – podobnie, jak w pozostałych krajach nordyckich – wszelkie podejmowane przez Finlandię zobowiązania międzynarodowe wymagają aprobaty parlamentu. Zgodnie z obowiązująca w tych krajach zasadą tzw. podwójnego obowiązywania prawa, wszelkie postanowienia traktatowe zaakceptowane oficjalnie w Finlandii stają się częściami składowymi jej prawa wewnętrznego. W sumie zagraniczną i międzynarodowa politykę ekonomiczna Finlandii kształtuje rząd (wraz z prezydentem), który odwołuje się do opinii wielu organów doradczych stałych i powoływanych ad hoc.

Z punktu widzenia prawa gospodarczego obowiązującego obecnie w Finlandii największe znaczenie mają te przepisy dotyczące polityki handlowej, które zaakceptowano tam sukcesywnie po przystąpieniu tego kraju do GATT w 1950 r. W każdym razie wszystkie zobowiązania przyjęte przez Finlandię w ramach GATT obowiązują i zawsze można się na nie powołać. Dotyczy to także zobowiązań przyjętych przez Finlandię w czasie Rundy Tokijskiej oraz deklaracji ogłoszonych przez Finlandię w trakcie Rundy Urugwajskiej.

Przedstawiciele kolejnych rządów Finlandii, małego właściwie kraju, uwzględniali zawsze potrzebę szerszego włączenia się do międzynarodowego podziału pracy i m.in. dlatego w latach pięćdziesiątych Finlandia przystąpiła do OECD i do Rady Nordyckiej, w 1960 r. została członkiem stowarzyszonym EFTA, a następnie (w 1986 r.) pełnoprawnym członkiem tego ugrupowania.

Od 1 stycznia 1974 r. zaczęło obowiązywać porozumienie co do stowarzyszenia Finlandii z EWG oraz z Europejską Wspólnotą Węgla i Stali. W dniu 9.04.1984 r. Finlandia (wtedy jeszcze jako członek stowarzyszony z EFTA) rozpoczęła wraz z krajami członkowskimi tego ugrupowania negocjacje z krajami Wspólnot Europejskich o utworzenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W marcu 1992 r., po długotrwałej debacie politycznej, rząd Finlandii złożył, oficjalne podanie o przyjęcie tego kraju w skład WE.

Jedną z istotnych cech charakterystycznych zagranicznej polityki handlowej Finlandii po II wojnie światowej było utrzymywanie specjalnych stosunków z b. Związkiem Radzieckim, a także z krajami Europy Środkowej i Wschodniej (w tym z Polską), czego ostatecznym efektem było pełnienie przez Finlandię roli swego rodzaju pomostu między Wschodem a Zachodem. W szczególności w 1960 r. między Finlandię a b. Związkiem Radzieckim utworzono strefę wolnego handlu, a w okresie 1974-1978 rząd Finlandii zdecydował się na wprowadzenie tego , typu-stref w obrotach z Bułgarią, b. Czechosłowacją, b. NRD, a także w obrotach z Polską i Węgrami. Ponadto, w roku 1972, rząd Finlandii zaakceptował tę ideę i zaczął stosować zasady Powszechnego Systemu Preferencji, co ma miejsce również dzisiaj.

W grudniu 1992 r. Finlandia i pozostałe kraje członkowskie EFTA zawarty porozumienie z b. Czechosłowacją oraz z Polską i Węgrami przewidujące utworzenie do końca roku 2001 stref wolnego handlu w zakresie wyrobów przemysłowych, ryb i przetworów rybnych oraz przetworzonych artykułów żywnościowych. Uzupełnienie do tego wielostronnego porozumienia stanowią dwustronne umowy o handlu produktami rolnymi (w tym odpowiednia umowa miedzy Polską a Finlandią). Wprowadzenie .tej umowy w życie spowoduje wygaśnięcie KEVSOS tzn. Protokołu nr 1 do odpowiedniej umowy polsko-fińskiej o wzajemnym znoszeniu przeszkód w handlu, który dotyczył wzajemnych koncesji w obrotach artykułami rolnymi. Ogólnie biorąc przewidziano, że w wyniku wejścia w życie zasad umowy z grudnia 1992 r. przestaną obowiązywać wszystkie w zasadzie (z nielicznymi wyjątkami) koncesje polskie w imporcie artykułów rolnych Polski z Finlandii. Owe wyjątki sprecyzowano w protokole A omawianego porozumienia [Portret naszej…, op. cit. s, 19.].

Środki ochrony produkcji krajowej

Cła

Finlandia prowadzi odmienną politykę celną jeśli chodzi o import artykułów rolnych i o import artykułów przemysłowych. W związku z dążeniem do samowystarczalności żywnościowej import artykułów rolnych jest wyraźnie ograniczany (m.in. poprzez stosowanie wysokich stawek celnych), podczas gdy system ochrony celnej (i nie tylko) importu artykułów przemysłowych jest relatywnie prosty, przejrzysty i nie ulega większym zmianom. Zgodnie z raportem GATT stawki celne na importowane artykuły rolne są wielokrotnie wyższe niż stawki na importowane do tego kraju artykuły przemysłowe. Co więcej, ochrona celna rolnictwa Finlandii rozciąga się wyraźnie na przemysł rolno-spożywczy, czego wyrazem są wysokie stawki ceł importowych na wyroby tegoż przemysłu.

Zarazem jednakże w wypadku wyrobów przemysłowych mamy do czynienia z eskalacją stawek ceł; podczas gdy kraje korzystające w Finlandii z KNU mogą tam eksportować różnego typu surowce bez opłat celnych, to w wypadku przetworzonych artykułów przemysłowych stawki celne wahają się w granicach 9,4%. Tego typu eskalacja stawek celnych jest szczególnie widoczna jeśli chodzi o import wyrobów tzw. sektorów wrażliwych, w wypadku których odpowiednie stawki przekraczają niejednokrotnie poziom 25%. Generalnie jednak aż 90% wartości przemysłowego importu Finlandii przekracza bezcłowo granice tego kraju, co w głównej mierze jest efektem podjętych przez ten kraj zobowiązań międzynarodowych [Europejska…, op. cit., s. 59.]. W taryfie celnej Finlandii dominowały dotychczas stawki ad valorem. W roku 1988 – 29% wszystkich pozycji taryfowych korzystało z bezcłowego dostępu do rynku tego kraju, na 57% tych pozycji nałożono stawki wartościowe, natomiast na pozostała część nałożono cła specyficzne (tzn. ilościowe) oraz kombinowane tzn. ustalane równolegle od ilości, Jak i od wartości. Cła specyficzne i kombinowane nakładano zwłaszcza na artykuły rolno-spożywcze. Jest rzeczą charakterystyczną, że cła na wiele z tych artykułów podlegały dotychczas okresowym (sezonowym) zmianom o stosunkowo znacznych rozmiarach. Dotyczyło to zwłaszcza ce1 na importowane owoce i warzywa.

Inną, ważną cechą charakteryzującą taryfę celną Finlandii jest znaczna dyspersja odpowiednich stawek w ramach różnorodnych grup towarowych, co potwierdza treść kolejnej tablicy.

Jeśli dodatkowo uwzględnić fakt, że w związku z podjętymi zobowiązaniami międzynarodowymi rządu Finlandii z najważniejszymi partnerami handlowymi (głównie w ranach utworzonych stref wolnego handlu), znaczna część fińskiego importu (ok. 40% jego wartości w 1989 r.) nie podlega ocleniu, to staje się jasne, iż efektywnie stosowane stawki celne mogą wywoływać znacznie bardziej intensywny efekt przesunięcia handlu niż ten, którego można się spodziewać uwzględniając jedynie dane zawarte w tablicy 2.

Ten argument można wzmocnić faktem, że w Finlandii można uzyskać specjalne koncesje celne (głównie na nie produkowane tam artykuły).

Podobnie jak w pozostałych krajach członkowskich EFTA, większość importowych stawek celnych Finlandii jest związana w. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych było to 92% ogólnej liczby pozycji taryfowych tego kraju, przy czym aż 31% związane było na poziomie zerowym. Stopień związań kształtował się na znacznie wyższym poziomie w wypadku artykułów przemysłowych (l00,0l% pozycji taryfowych i wartości importu w 1989 r.) niż w wypadku artykułów rolnych (44% pozycji taryfowych i 22% wartości importu w tymże roku).

W 1988 roku średnia stawka cła importowego w Finlandii wynosiła 7,8%, przy czym artykuły przemysłowe były obciążone niższym cłem (7,3%) niż produkty rolnicze (11,2%). Najwyższe cła dotyczyły tekstyliów i odzieży (21,7%), artykułów spożywczych (16,2%) oraz obuwia i sprzętu turystycznego (14,1%). Używki miały najwyższą stawkę – 24,6%. W przypadku surowców energetycznych, takich jak węgiel, ropa naftowa i gaz, stawki były bardzo niskie (0,2%), a niektóre towary, jak dzieła sztuki, tytoń i niektóre produkty żywnościowe, były zwolnione z cła. [„Trade Policy Review. Finland”, op.cit. vol. l, s 76.]

Struktura ceł importowych w Finlandii w 1988 roku pokazuje wyraźne różnice w polityce ochrony różnych sektorów gospodarki. Średnia stawka cła wynosiła 7,8%, ale była zróżnicowana w zależności od kategorii towarów. Artykuły przemysłowe były objęte niższymi stawkami (7,3%), podczas gdy produkty rolnicze miały wyraźnie wyższe cła (11,2%).

Najwyższe opłaty celne dotyczyły dóbr, które mogły konkurować z krajową produkcją lub były uznawane za luksusowe. Szczególnie wysokie były cła na tekstylia i odzież (21,7%), co sugeruje ochronę lokalnego przemysłu tekstylnego. Podobnie artykuły spożywcze (16,2%) oraz obuwie i sprzęt turystyczny (14,1%) miały podwyższone stawki, co mogło wspierać krajowych producentów i ograniczać import tańszych produktów. Rekordowo wysokie cło dotyczyło używek (24,6%), co mogło wynikać zarówno z polityki fiskalnej, jak i zdrowotnej.

Z kolei surowce i dobra strategiczne były objęte minimalnymi stawkami celnymi. Import węgla, ropy naftowej i gazu był prawie wolny od opłat (0,2%), co wskazuje na priorytet dostępu do tanich źródeł energii. Również chemikalia (2,8%) oraz rudy i metale (3,9%) miały relatywnie niskie stawki, co mogło wspierać rozwój przemysłu.

Niektóre towary były całkowicie zwolnione z cła, w tym dzieła sztuki, tytoń oraz niektóre produkty żywnościowe pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Może to świadczyć o niskim wolumenie ich importu lub polityce wspierającej dostępność tych towarów.

Struktura ceł w Finlandii w 1988 roku wskazuje na ochronę rodzimych sektorów wytwórczych, zwłaszcza tekstyliów, żywności i używek, przy jednoczesnym ułatwieniu importu surowców kluczowych dla gospodarki.

Środki para- i pozataryfowe

Niezależnie od ceł, w Finlandii stosuje się wiele innych para- i pozataryfowych instrumentów ochrony produkcji krajowej. Wśród środków parataryfowych chodzi głównie o zmienne opłaty wyrównawcze stosowane przy imporcie artykułów rolnych (ich ceny są 2-3 krotnie wyższe niż w krajach członkowskich WE), a także o importowy podatek wyrównawczy, podatek obrotowy, akcyzowy, oraz tzw. podatek samochodowy. Bezpośrednim celem stosowania w Finlandii importowego podatku wyrównawczego jest skompensowanie fińskim producentom różnic między stawkami stosowanego w tym kraju podatku obrotowego a stawkami podatku od wartości dodanej (tzw. value added tax – VAT), który to podatek stosuje się od wielu lat w większości krajów – najważniejszych partnerów gospodarczych. Uiszczanie podatków akcyzowych i innych jest niezbędne przy imporcie przetworzonych artykułów żywnościowych, nawozów sztucznych, mieszanek paszowych, paliw, zapałek, wody mineralnej i soków, napojów alkoholowych, cukru, słodyczy i tytoniu. Odpowiednimi akcyzami są również objęte towary krajowe z tym, że przy ich eksporcie podatki akcyzowe są odliczane. Każdy eksportujący do Finlandii musi się liczyć z tym, że można tam podjąć odpowiednie działania ochronne jeśli zaistnieje podejrzenie ze strony fińskiego rządu o handel po nieuczciwej cenie.

Na tle innych krajów członkowskich EFTA, reżim importowy Finlandii wyróżnia się stosunkowo znaczna liczbą i intensywnością stosowania różnego typu barier pozataryfowych. Chodzi m.in. o całkowite zakazy importu pewnych gatunków drewna, a także wielu produktów niebezpiecznych (np. zapałek produkowanych z użyciem fosforu, produktów wytwarzanych przy użyciu materiałów toksycznych) czy też produktów zagrażających środowisku naturalnemu człowieka. Niezbędne jest uzyskanie specjalnych pozwoleń wydawanych przez odpowiednie fińskie instytucje na import żywych zwierząt, amunicji i uzbrojenia, materiałów wybuchowych, rud i koncentratów do wytwarzania energii nuklearnej, sprzętu radiacyjnego, a także farmaceutyków i narkotyków.

W Finlandii stosuje się system dyskrecjonalnego (indywidualnego) i selektywnego, licencjonowania (nadzorowania) importu pewnych artykułów, zwłaszcza wielu produktów rolnych oraz wyrobów przemysłu energetycznego (energetyki), pomijając państwowy monopol importu używek ten system stanowi logiczną konsekwencję stosowania ograniczeń ilościowych importu takich artykułów, jak np. materiały napędowe, ryby, porzeczki i wyroby z nich oraz oleje pochodzenia roślinnego. Informacje na te tematy są publikowane regularnie w wydawnictwach Urzędu ds. Pozwoleń importowych i Eksportowych. W tymże Urzędzie można, też uzyskać stosowne informacje.

Przy rozwijaniu eksportu do Finlandii niezbędne wydaje się zapoznanie z wieloma szczegółowymi przepisami dotyczącymi miejscowych standardów i norm technicznych, wymogów sanitarnych i psychosanitarnych, markowania oraz znakowania towarów i opakowań, systemu realizacji zakupów rządowych itp. Istotne wydaje się dodatkowo szczegółowe zapoznanie się z regułami pochodzenia towarów, z systemem stosowania ceł wyrównawczych i antydumpingowych i z zasadami funkcjonowania tzw. Stref wolnocłowych. Odpowiednie, bardzo szczegółowe informacje można znaleźć m.in. w cytowanym wcześniej materiale źródłowym GATT pt. „Trade Policy Review Finland”. W gruncie rzeczy chodzi jednakże o system norm i standardów stosowany w większości pozostałych krajów zachodnioeuropejskich.

Środki oddziaływania na eksport

Finlandia stosuje następujące środki oddziałujące na eksport:

– podatki i innego typu opłaty eksportowe;

– minimalne ceny ofert eksportowych wybranych artykułów ustalanych w kraju;

– kontyngentowanie i licencjonowanie eksportu wybranych artykułów;

– subsydiowanie eksportu.

Zgodnie z ustawodawstwem obowiązującym w Finlandii, towary eksportowane z tego kraju (wraz z zużytym przy ich produkcji wsadem importowym) generalnie są zwolnione od podatku obrotowego i/lub podatku od sprzedaży (co – jak potwierdzają dotychczasowe doświadczenia – nie jest równoznaczne z możliwością zastosowania przez rząd pewnych wyjątków od reguły w postaci chociażby konieczności depozytowania pewnej części zasobów firm zaangażowanych w handel międzynarodowy). Finlandii – kraju będącym sygnatariuszem Międzynarodowego Porozumienia Mleczarskiego – ustalane są centralnie minimalne ceny eksportowe kilku artykułów, w tym m.in. masła i serów. W Finlandii – która nigdy nie była oficjalnie członkiem COCOM tj. instytucji nadzorującej rozwój eksportu towarów technologicznie intensywnych do byłych krajów socjalistycznych – trudno się doszukać wyraźnych zakazów wywozu.

Jednocześnie stosuje się tam w ograniczonym zakresie system kontyngentowania i licencjonowania eksportu. Te systemy stosuje się głównie w odniesieniu do wywozu pewnych artykułów rolno-spożywczych (np. mleka, ,jaj, wołowiny i wieprzowiny), a także w odniesieniu do wywozu statków i złomu żelaza. Oczywiście obowiązują również różnorodne restrykcje eksportowe motywowane względami bezpieczeństwa narodowego, zdrowia publicznego oraz ochrony środowiska.

Finlandia jest krajem, w którym stosuje się subsydiowanie eksportu, z tym jednak że co warto chyba podkreślić – intensywność owego subsydiowania wyraźnie się zmniejsza. Subsydiuje się tam przede wszystkim – bezpośrednio i pośrednio – eksport artykułów rolno-spożywczych. Chodzi głównie o udzielanie różnego typu subsydiów i kredytów eksportowych, o zwroty określonych części wydatków eksportowych, o zwroty przynajmniej części pobieranych podatków, o funkcjonowanie sprawnego systemu ubezpieczeń i gwarancji kredytowych, a także o finansowanie przez budżet państwa części wydatków przekazywanych na promocję eksportu i na działalność marketingowa. W Finlandii funkcjonuje od dłuższego czasu specjalny system stymulowania przemian strukturalnych w sferze produkcji i handlu zagranicznego. Generalnie chodzi o centralne (budżetowe) wspieranie trudnego procesu tzw. dostosowań strukturalnych oraz o wspieranie rozwoju badań naukowych i prac wdrożeniowych. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że te wysiłki są w Finlandii wyraźnie przemyślane, a zatem również celowe i celowo ukierunkowane.

Warto dodać, te Układ Ogólny nie zastał włączony do ustawodawstwa szwedzkiego. Jest on jednak uznawany przez szwedzki Parlament i przepisy wewnętrzne muszą być zgodne z zobowiązaniami Szwecji wynikającymi z jej udziału w GATT.

Funkcjonowanie EOG w wybranych krajach członkowskich. System handlowy Austrii

Oceń tę pracę

Austria jest członkiem GATT od 1951 roku [Jeżeli nie zaznaczono inaczej, poniższe informacje pochodzą z: Trade Policy Review Mechanism, Austria, GATT Document CIRMlS/19A, Geneva, 8 November 1991.]. Podpisała wszystkie kodeksy Rundy Tokijskiej z 1979 r., ale w 1985 r. wystąpiła z Międzynarodowego Porozumienia Mleczarskiego [porozumienia Rundy Tokijskiej GATT, zakończonej w połowie 1979 r., w odniesieniu do towarów obejmują: Porozumienia w sprawie barier technicznych w handlu, w sprawie zakupów rządowych, tzw. Kodeks Antydumpingowy, tzw. Kodeks Antysubwencyjny, Porozumienia w sprawie procedur licencjonowania importu, w spawie mięsa wołowego, artykułów mleczarskich a także lotnictwa cywilnego.].

Od 1960 r., tj. od wejścia w życie układu powołującego EFTA, znaczna część handlu zagranicznego Austrii jest prowadzona na warunkach preferencyjnych. Na początku lat dziewięćdziesiątych ponad ¾ całego importu odbywało się na warunkach preferencyjnych, głównie w ramach strefy wolnego handlu wyrobami przemysłowymi miedzy krajami EFTA a krajami Wspólnoty Europejskiej – ok. 70% globalnego importu. Stawki KNU były więc raczej wyjątkiem, a nie regułą.

Austriacki system handlowy odnoszący się do krajów nie będących członkami WE i EFTA różnicuje warunki importu z tych krajów. I tak np. Austria utrzymuje nadal kwoty na niektóre produkty importowane z Japonii, a system nadzoru cen importowych dyskryminował do niedawna import z krajów Europy Środkowej i Wschodniej [Portret naszej…, op. cit., s. 13.].

Podobnie jak pozostałe kraje EFTA, Austria również prowadzi odmienną politykę wobec importu artykułów rolnych i wyrobów przemysłowych. Import tych ostatnich ma możliwość konkurowania z krajową produkcja, natomiast produkcja rolna jest silnie chroniona i w dużej mierze odizolowana od rynku światowego.

Rolnictwo jest chronione przez system wsparcia wewnętrznego, który obejmuje subsydia produkcyjne, federalne i regionalne, wsparcie marketingowe oraz kwoty produkcyjne. Środki te są uzupełniane dużą ilością restrykcyjnych narzędzi stosowanych na granicy, które obejmują m.in. licencje importowe (także eksportowe), kwoty importowe, zmienne opłaty wyrównawcze wysokie cła (prawie wyłącznie specyficzne), minimalne ceny importowe, restrykcje sezonowe. Niektóre środki polityki handlowej, dotyczące zwłaszcza owoców i warzyw w sezonie oznaczają praktycznie zakaz importu. Protekcjonizm rolny Austrii doprowadził do wzrostu samowystarczalności na podstawowe artykuły rolne z około 100% w latach siedemdziesiątych do 110% w 1989 r.

Głównymi partnerami Austrii są państwa członkowskie Wspólnoty Europejskiej. W roku 1990 przypadało na nie prawie 65% austriackiego eksportu i 68% importu. Stosunki z WE ulegają systematycznie zacieśnieniu. W roku 1989 Austria złożyła wniosek o członkostwo we Wspólnocie, wychodząc z założenia, że pozostawanie poza WE – w warunkach budowy jednolitego rynku europejskiego – przyniesie wiele niekorzyści, jak np. Pogorszenie terms of trade i zmniejszenie atrakcyjności kraju jako miejsca lokat kapitału obcego [Według WIFO przystąpienie do WE powinno dać Austrii w efekcie wzrost GDP o 2,5 do 3,5% rocznie w ciągu sześciu lat, podczas gdy pozostanie poza WE dałoby wzrost GDP tylko o 1,5% rocznie (dane cyt. za: Trade Policy Review… op. cit., s. 25).]. Od tego czasu przyspieszono dostosowanie regulacji handlowych do tych, które istnieją we Wspólnocie. Dotyczyło to m.in. poprawy ochrony interesów konsumentów, zaostrzenia kryteriów subsydiów, liberalizacji przepisów walutowych.

Przystąpienie do WE i przyjęcie wspólnej taryfy celnej WE spowoduje m.in. obniżenie stawek celnych w Austrii, ze względu na to, że przeciętne cła są niższe we Wspólnocie przeciętnie o około 3 punkty procentowe. Pociągnie to za sobą także istotne zmiany wielu innych instrumentów polityki handlowej, w tym licencji eksportowych i importowych, systemu nadzoru cen importowych, kwot importowych itp.

Środki ochrony produkcji krajowej.

Cła [Wszystkie dane za: Europejska…, op. cit., s. 52 Por. też: "Eurostat".]

Głównym instrumentem regulacji importu wyrobów nierolniczych do Austrii (z obszaru spoza EFTA i WE) są cła. W roku 1988 średnia ważona stawka celna w imporcie (bez ropy) wyniosła 11,5% (średnie nieważone cło importowe wynosiło 10,7%). Była to stawka dość wysoka w porównaniu z innymi krajami (średnia nieważona dla WE wyniosła w tym samym roku – wg szacunków Sekretariatu GATT – 7,3%, w Szwajcarii – 2,8%, w Szwecji – 4,7%, Norwegii – 5,7%, i w Finlandii – 7,8% ). Średnia ta nie odzwierciedla jednak prawidłowo obciążenia celnego zagranicznych towarów, ponieważ nie uwzględnia ekwiwalentu wartościowego ceł specyficznych, obejmujących ok.6% importu. Artykuły rolne są ponadto obciążone wieloma innymi ograniczeniami.

W taryfie celnej przeważają stawki ustalane od wartości (ad valorem), ale relatywnie duży jest – w porównaniu z innymi krajami – udział stawek specyficznych (ustalanych od wagi towaru); występują także cła mieszane oraz zmienne. W 1988 r. 20% wszystkich pozycji taryfowych korzystało z bezcłowego dostępu do rynku austriackiego,57% pozycji było objętych stawkami KNU ad valorem, 14% cłami specyficznymi, 6% – cłami kombinowanymi, a 2% – cłami zmiennymi. Cła inne niż ad valorem mają zastosowanie głównie do importu rolnego. Wobec tych towarów stosowane są także sezonowe cła – na warzywa i owoce rosnące w kraju.

Austriacka taryfa celna ma 2 kolumny stawek. W pierwszej są trzy rodzaje stawek stawki „normalne” (powszechne), stawki GATT oraz cła stosowane na zasadzie czasowych koncesji, udzielonych przez Austrię wyprzedzająco w ramach rokowań Rundy Urugwajskiej (rokowania te nie zostały jeszcze zakończone). Stawki normalne to cła autonomiczne ustanowione w 1988 r. wraz z przejściem Austrii z klasyfikacji towarów w handlu zagranicznym wg CCCN na nomenklaturę HS. Stawki GATT są zdefiniowane jako stawki związane w wyniku wielostronnych rokowań handlowych z partnerami. Są one stosowane wobec importu z krajów stron GATT (z wyjątkiem WE i EFTA) oraz z krajów, z którymi Austria zawarła bilateralne porozumienia o KNU (Bułgaria, Chiny, Ekwador, były ZSRR).

W kolumnie drugiej austriackiej taryfy celnej występują dwa rodzaje stawek preferencyjnych: wobec towarów pochodzących z WE i innych krajów EFTA oraz wobec towarów korzystających z preferencji w ramach GSP.

Stawki celne na wyroby przemysłowe są w większości przypadków liczone od wartości. Ich poziom jest dość zróżnicowany. W roku 1988 około 24% importu nie podlegało ocleniu. Stawki od 5% do 10% dotyczyły 18% importu dokonywanego na warunkach KNU, stawki 0,1% do 5% obowiązywały wobec 18% importu, a powyżej 25% – wobec 19% importu.

Najwyższy poziom osiągnęły stawki celne na przetworzoną żywność (52,5% ), tekstylia i odzież (39%), wyroby ze szkła (30%), samochody (41%), inne środki transportu (34%), maszyny elektryczne (38%), sprzęt telekomunikacyjny (38%), wyroby chemii organicznej (30%),obuwie (30%). Większość importu surowców – dwie trzecie (z wyjątkiem ropy naftowej) – była wolna od cła. Widoczna jest wyraźna eskalacja ceł; najniższe są one na surowce (1%), wyższe na półprodukty i najwyższa na wyroby gotowe: odpowiednio 8,7% i 12,1%. Stopień ochrony zależy więc od stopnia przetworzenia towaru.

W wyniku wielostronnych negocjacji w ramach GATT większość stawek celnych austriackiej taryfy celnej jest związana; dotyczy to ok. 81% pozycji taryfowych, co odpowiadało 93% globalnego importu w 1988 r. Stawki związane obowiązują w odniesieniu do całego niemal importu przemysłowego – 95% a w imporcie rolnym – na 65% wyrobów.

W ramach systemu Powszechnych Preferencji Celnych (GSP) Austria udziela preferencji celnych krajom słabo rozwiniętym. W ramach systemu GSP niemal wszystkie wyroby przemysłowe importowane z krajów najbiedniejszych są wolne od ceł. Preferencje celne w imporcie dla pozostałych beneficjentów wynoszą 50 stawki KNU. W roku 1990 całkowity import na warunkach GSP wyniósł 16,3 mld szylingów, co stanowiło 3,3% globalnego importu kraju. Produkty traktowane jako wrażliwe, takie jak: niektóre chemiczne, odzieżowe, samochody a także większość rolnych, nie są objęte systemem GSP. Od początku 1990 r. beneficjentami GSP są kraje Europy Środkowo-Wschodniej.

Praktyczne znaczenie preferencji GSP dla beneficjentów zależy w dużej mierze od struktury ich eksportu do Austrii. Przyznanie GSP polskim dostawcom spowodowało obniżenie obciążenia celnego ich towarów na rynku austriackim w stosunku do stanu sprzed 1990 r.

Średnie obciążenie celne na polskie wyroby wyniosło w 1992 r. około 4%, podczas gdy w 1989 r. wyniosło około 9%. Jednak należy wziąć pod uwagę fakt, że prawie 40% polskiego eksportu do Austrii stanowiły węgiel i energia elektryczna, wobec których stosowana jest zerowa stawka celna KNU. Oznacza to, że średnia stawka na polskie wyroby przetworzone wynosiła około 7%, a w przypadku odzieży i wyrobów tekstylnych prawie l6%.

Ograniczenia pozataryfowe

Na niektóre towary nakładane są – obok ceł – podatki. Podatki akcyzowe obowiązują m.in. na produkty oparte na mączce ziemniaczanej, na napoje alkoholowe, ropę, tytoń. Są one niedyskryminacyjne: jednakowa stawka podatku obowiązuje na towary pochodzenia krajowego i importowane.

Wszystkie towary importowane do Austrii są objęte importowym podatkiem obrotowym. Jego poziom jest taki sam, jak podatku od wartości dodanej na analogiczne produkty wytwarzane w kraju. Istnieją trzy stawki podatku obrotowego: 32% na samochody osobowe, motocykle, samoloty, łodzie i silniki do nich; 20% – „normalna wysokość” – na prawie wszystkie pozostałe wyroby przemysłowe i 10% – „stawka zredukowana” – na artykuły rolne, żywność, tytoń, nawozy, książki. Głównym utrudnieniem w dostępie do rynku austriackiego dla wielu wyrobów (z wyjątkiem towarów z obszaru EFTA i WE) jest – obok wysokich niekiedy ceł – system licencji importowych.

Od czasu przystąpienia do GATT Austria dokonała znacznej liberalizacji swego importu i wiele produktów, które były poprzednio przedmiotem nieautomatycznego licencjonowania, podlega obecnie jedynie automatycznemu licencjonowaniu, a licencje takie można uzyskać na podstawie prostej procedury. Wiele artykułów rolnych, jak też niektóre przemysłowe, jak np. węgiel, ropa, samoloty, broń, są objęte licencjonowaniem dyskrecjonalnym. Towary te stanowią obecnie około 3% wszystkich pozycji taryfowych. Decyzje o udzieleniu lub odmowie licencji są podejmowane przez odpowiednie ministerstwa federalne, po zasięgnięciu opinii specjalnego ciała doradczego. Mimo tego dość liberalnego systemu Ustawa o handlu zagranicznym zawiera długą listę pozycji objętych ograniczeniami (około 3/4 pozycji taryfowych). Taka sytuacja pozostawia więc władzom austriackim możliwość przywrócenia, w całości lub częściowo, ograniczeń.

Kwoty importowe obowiązują na niektóre artykuły rolne, np. globalne kwoty obowiązują na wino, mączkę ziemniaczaną mięso przetworzone.

Specjalna procedura kontroli cen importowych, tzw. wizowania faktur (Vidierungsverfahren), była stosowana do niedawna wobec części towarów pochodzących z Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej (z wyjątkiem b. ZSRR). Procedura ta miała charakter dyskryminacyjny, ponieważ była stosowana tylko wobec wyżej wymienionych krajów [W roku 1991 procedurą tą, było objęte 70 towarów eksportowanych z Polski do Austrii, w tym 57 wyrobów przemysłowych i 13 artykułów rolno-spożywczych (dane BRH w Wiedniu).]. W roku 1992 władze Austrii zniosły ją, zastępując jednak procedurą automatycznego licencjonowania. Ta ostatnia zobowiązuje administrację austriacką do wydania zgody na import, ale nadal jest stosowana tylko wobec wybranych krajów.

Surowy system regulacji produkcji i handlu obowiązuje w odniesieniu do wyrobów, które stanowią zagrożenie dla zdrowia, bezpieczeństwa lub środowiska. Handel państwowy i państwowy monopol importu obowiązuje w stosunku do tytoniu, alkoholi i soli. Podobnie jak w innych krajach, w Austrii także obowiązują regulacje fitosanitarne i sanitarne, których zadaniem jest ochrona zdrowia społeczeństwa.

Austria ma także i praktycznie wykorzystuje przepisy o ochronie przed nieuczciwą konkurencją, szczególnie dumpingiem.

Środki oddziaływania na eksport

Obok restrykcji eksportowych motywowanych względami bezpieczeństwa. narodowego, zdrowia publicznego oraz ochroną środowiska, Austria stosuje licencje eksportowe na bardzo wiele produktów rolnych oraz przemysłowych. Te ostatnie dotyczą np. żywych zwierząt i przetworów z nich, artykułów mleczarskich, warzyw, cukru, artykułów chemicznych, nawozów chemicznych, skór, drewna i artykułów z drewna, metali szlachetnych, niektórych wyrobów elektronicznych oraz maszyn nieelektrycznych, statków. Licencje automatyczne obowiązują przy eksporcie do krajów EFTA, obszaru WE, Australii, Kanady, Japonii, Turcji i USA. Eksport do pozostałych krajów jest objęty licencjami automatycznymi lub dyskrecjonalnymi, w zależności od towaru:

Eksport niektórych produktów rolnych jest ponadto utrudniony przez podatki i specjalne opłaty. Niektóre wyroby stalowe, kierowane do USA i WE, są objęte porozumieniami o dobrowolnym ograniczeniu eksportu austriackiego.

Z uwagi na wyższy – z reguły – poziom cen artykułów rolnych na rynku wewnętrznym niż na rynku światowym eksport tych artykułów jest subsydiowany [Europejska…, op. cit., s. 57.].

Zasady handlu artykułami rolnymi w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Oceń tę pracę

Europejski Obszar Gospodarczy zakładający m.in. swobodę przepływu towarów nie obejmuje jednakże artykułów rolnych. Ze względu na znaczne różnice w zasadach narodowych polityk rolnych krajów EFTA i wspólnej polityki rolnej EWG dla tych towarów nie powstanie strefa wolnego handlu.

Strony Układu o utworzeniu EOG postanowiły jednak w pewnej mierze zliberalizować multilateralne dostęp do swoich rynków dla części produktów rolnych przetworzonych (por. Artykuły 17-19, 23a i 23b Układu EOG) i zobowiązały się do kontynuowania wysiłków na rzecz dalszej liberalizacji wymiany handlowej w tym sektorze. Mają w tym pomóc dokonywane w odstępach dwuletnich przeglądy warunków handlu artykułami rolnymi; przy czym pierwszy przegląd ma nastąpić przed upływem 1993 r.

Strony zgodziły się, aby w rezultacie powyższych przeglądów, przy uwzględnieniu kierunków polityk rolnych i wyników Rundy Urugwajskiej, wprowadzić w ramach Układu EOG (na zasadzie wzajemnych korzyści, bilateralnie lub multilateralnie) dalszą liberalizację wszystkich rodzajów barier w handlu (włączając w to bariery wynikające z monopolu państwa na handel)16. Zakres towarów podlegających uregulowaniom w sferze handlu rolnego określa w Układzie EOG Protokół 3. Dotyczy on określonych artykułów rolnych przetworzonych z 56 Działów CN (4 cyfrowych pozycji) podzielonych pod względem uregulowań na dwie grupy [Układ EOG zalicza kilka artykułów przemysłowych z 35 Rozdziału CN do grupy artykułów rolnych i wyłącza je ze swego zakresu. Chodzi tu o kazeinę i jej pochodne, albuminy, dekstryny i mączkę ziemniaczaną.].

Dla pierwszej grupy, złożonej z około 34 produktów [M.in. przetwory mleczne, tj. Jogurty, przetworzone warzywa, margaryna, pochodne rafinacji cukru, czekolada, produkty zbożowe, dżemy, marmolady owocowe, orzechy i masło orzechowe, ekstrakty kawy i herbaty, drożdże, sosy do potraw, lody, piwo, wermut, mocniejsze alkohole i alkohole przemysłowe.], strony Układu nie wykluczają stosowania środków wyrównujących różnice w kosztach podstawowych surowców rolnych zawartych w artykułach przetworzonych, w postaci opłaty zwanej elementem zmiennym (variable component) w imporcie i refundacji w eksporcie (exports refund) – por. Art. 2 powyższego Protokołu. Środki kompensacji cenowej (price compensation measures) będą kalkulowane na podstawie zawartości surowców rolnych w produkcie gotowym oraz na podstawie ich cen referencyjnych wspólnie notyfikowanych i zatwierdzanych zgodnie z odpowiednia, procedurą (por. Art. 3-9 Protokołu 3 i Załącznik 6). Zgodnie z brzmieniem Układu EOG wzajemnie notyfikowane ceny referencyjne surowców rolnych powinny odzwierciedlać aktualną sytuację na rynkach hurtowych, na których zaopatrują się przedstawiciele branży przetwórczej.

Jednocześnie Strony uzgodniły, że nie będą nakładać na powyższe produkty, importowane z kraju będącego stroną Układu, wyższych opłat w postaci elementu zmiennego niż cła i inne opłaty o podobnych skutkach stosowane w imporcie tego produktu w dniu 1 stycznia 1992 r. To ograniczenie dotyczy również przypadków, kiedy cła lub inne stałe opłaty (fixed amounts) były stosowane w ramach kwot taryfowych. Zasada ta nie będzie jednak obowiązywać, jeśli w dniu 1 stycznia 1992 r. produkty te podlegały cłom i innym stałym opłatom oraz dodatkowo środkom kompensacji cenowej (Art. 9 Protokołu 3).

Powyższe uregulowania nie będą miały zastosowania do drugiej grupy złożonej z około 22 produktów rolnych przetworzonych (według 4-cyftowych pozycji CN). Zgodnie z Artykułem 10 Protokołu 3 Strony Układu mogą nie stosować ceł w imporcie oraz innych podobnych opłat, włączając w to element zmienny, jak również zwrotów w eksporcie. Chodzi tu m.in. o takie produkty, jak: kawa, herbata (łącznie z ich ekstraktami), soki warzywne i ekstrakty, niektóre tłuszcze roślinne i zwierzęce i ich pochodne, gliceryna, pochodne rafinacji cukru (laktoza, glukoza, maltoza i fruktoza), wyroby z kakao, rdzenie palmowe, sosy do potraw, musztarda, wody mineralne, niektóre alkohole (m.in. rum i whisky). Dla tych towarów natomiast ustalono harmonogram liberalizacji lub pewne ograniczenia w zwiększaniu protekcji w przyszłości.

Dla takich produktów, jak dżemy owocowe i marmolady (CN 2007) Strony Układu mogą, oprócz stosowania środków kompensacji cenowej, nakładać cła lub stosować inne stałe opłaty; ale nie przekraczające 10% wartości towarów. Dla niektórych produktów rolnych przetworzonych, zaliczanych do powyższej grupy Strony uzgodniły całkowitą liberalizację ceł i innych ekwiwalentnych opłat w ciągu 6 lat poczynając od (jak pierwotnie planowano) 1 stycznia 1993 r. (m.in. na niektóre soki owocowe i ekstrakty, margarynę, syrop cukrowy). Natomiast o 50% postanowiono zredukować do końca roku 1996 cła i inne stałe opłaty w imporcie pochodnych rafinacji cukru (laktozy, maltozy, glukozy i fruktozy). Powyższy system liberalizacji zawiera szereg specyficznych uregulowań dotyczących Austrii, Finlandii, Islandii i Norwegii.

W Układzie dużo miejsca zajmują przepisy dotyczące praktycznej realizacji handlu artykułami pochodzenia rolnego, w tym [Cytuję za: Europejska…, op. cit., s. 33.]:

– reguł pochodzenia towarów dla przetworzonych produktów rolnych (por. Protokół 4 Układu),

– wymagań weterynaryjnych i fitosanitarnych (por. Aneks I Układu, szczególnie klauzulę ochronną, która ma być stosowana zgodnie z przepisami każdej ze Stron Układu),

– regulacji technicznych, standaryzacyjnych, przepisów dotyczących testowania i wydawania certyfikatów (Aneks II),

– likwidacji barier technicznych w handlu winem (Protokół 47).

Zgodnie z Układem w przypadku handlu produktami rolnymi strony mogą również zastosować klauzulę ochronną związaną z ochroną życia i zdrowia, bezpieczeństwa i norm moralności publicznej itp. Umożliwia ona wprowadzenie ograniczeń ilościowych w handlu w uzasadnionych przypadkach (por. Art.13).

Równolegle z Układem EOG zostały podpisane (również 2 maja 1992 r. w Oporto) dwustronne porozumienia o handlu produktami rolnymi między WE a poszczególnymi krajami członkowskimi EFTA. Porozumienia te rozszerzają i uzupełniają już wcześniej zawarte umowy [Umowa między EWG a Królestwem Szwecji podpisana 22 lipca 1972 r. i umowa w formie wymiany listów o rolnictwie i rybołówstwie podpisana 14 lipca 1986 r.; Umowa między EWG a Konfederacją Szwajcarską podpisana 22 lipca 1972 r. i umowa w formie wymiany listów o rolnictwie i rybołówstwie podpisana 14 lipca 1986 r.; Umowa między BWG a Królestwem Norwegü podpisana 22 lipca 1972 r. i umowa w formie wymiany listów o rolnictwie i rybołówstwie podpisana 14 lipca 1986 r.; Umowa między BWG a Republiką Islandii podpisana 22 Lipca 1972 r.]. Są one m.in. wyrazem wspólnego celu, jaki sobie wyznaczyły Strony w zakresie przyczyniania się do zmniejszenia nierówności socjalnych i ekonomicznych w rozwoju poszczególnych regionów (por. Protokół 42 Układu EOG).

W sytuacji gdy Strony udzieliły sobie koncesji taryfowych na ten sam produkt w Układzie EOG, jak i w dwustronnych porozumieniach co do handlu rolnego, w praktyce będą miały zastosowanie dalej idące ustępstwa.

15 kwietnia 1993 r. weszły tymczasowo w życie dwustronne porozumienia co do handlu rolnego w formie wymiany listów między EWG a Austrią, Finlandią, Islandią, Norwegią i Szwecją. Rozwiązanie to wynika z przedłużającego się wprowadzania w życie Układu EOG po wycofaniu się Szwajcarii z tego przedsięwzięcia (wskutek negatywnego wyniku referendum w sprawie ratyfikacji Układu EOG) [Por. Decyzja Rady (EWG) nr 239/93 z 15 marca 1993 r., OJ L109/93.]. Jeśli Układ EOG nie wejdzie w życie przed 1 stycznia 1994 r., powyższe porozumienia będą przedłużane.

Porozumienie między EWG a Austrią zawiera regulacje dotyczące:

– handlu serem (udzielono sobie wzajemnie bezcłowych kwot taryfowych na określone gatunki sera oraz ustalono zasady monitorowania cen),

– wzajemnych bezcłowych kwot taryfowych w handlu owocami i sokami z warzyw,

– wzajemnych bezcłowych kwot taryfowych na import niektórych gatunków win, przy czym Portugalia może nakładać na import wina z Austrii cła w takiej wysokości, jak stosowała przy imporcie z WE 30 grudnia 1985 r., ponieważ znajduje się na etapie przejściowym (jeśli chodzi o handel rolny) do pełnego członkostwa w WE,

– wzajemnych kwot taryfowych dla obniżonych o 50% opłat wyrównawczych w handlu wyrobami z mięsa wieprzowego (salami i inne kiełbasy, szynka suszona lub wędzona, bekon suszony lub wędzony),

– koncesji taryfowych udzielonych Wspólnocie przez Austrię (zerowa stawka dla 35 produktów, m in. na import kwiatów ciętych, niektórych warzyw, orzechów, bananów, daktyli, fig i innych egzotycznych owoców i przypraw, oliwy z oliwek, pomidorów i niektórych alkoholi).

Postanowienia dwustronnego porozumienia między EWG a Finlandią dotyczą:

– wzajemnych kwot taryfowych (przy obniżce opłat wyrównawczych) w handlu niektórymi gatunkami serów oraz monitorowania cen,

– wzajemnych obniżek opłat wyrównawczych dla określonych kwot taryfowych w imporcie mięsa wieprzowego (do Wspólnoty) i wołowego (do Finlandii) oraz konsultacji cenowych w celu zapobiegania perturbacjom rynkowym,

– koncesji udzielonych Wspólnocie przez Finlandię (zerowa stawka celna w imporcie około 66 produktów; m.in. czosnku, szparagów, orzechów, winogron, owoców południowych, masła kakaowego, wanilii, grzybów, niektórych wstępnie zakonserwowanych warzyw, niektórych win i soków owocowych, irlandzkiej whisky i likieru, rumu i tytoniu), importu WE bezcłowej oryginalnej fińskiej wódki w butelkach.

Porozumienie między EWG a Islandią zawiera następujące postanowienia: Islandia zniesie z dniem wejścia w życie porozumienia stawki celne na około 84 produkty importowane z WE, m.in.: kwiaty cięte, niektóre warzywa, orzechy, owoce południowe, niektóre wstępnie przetworzone warzywa i owoce oraz grzyby, soki z owoców cytrusowych, niektóre wina, i mocniejsze alkohole, surowy tytoń).

Umowa między EWG a Norwegią dotyczy:

– handlu serem (obniżka ceł importowych przez obie strony w ramach określonych kwot taryfowych oraz zobowiązanie do nadzoru cenowego),

– handlu niektórymi produktami szklarniowymi (WE wprowadzi sezonowe, bezcłowe kwoty taryfowe na import niektórych warzyw i owoców, Norwegia zniesie ograniczenia ilościowe i cła oraz wprowadzi bezcłowe kwoty taryfowe na niektóre kwiaty cięte),

– koncesji taryfowych udzielonych Wspólnocie przez Norwegię (zniesienie ceł na około 90 produktów, takich jak w innych krajach EFTA).

Umowa o handlu produktami rolnymi między EWG a Szwecją zawiera:

– uzgodnienia dotyczące handlu wołowina, łącznie z produktami będącymi efektem obróbki cieplnej (wzajemne bezcłowe kwoty taryfowe),

– kwoty taryfowe udzielone Szwecji przez Wspólnotę (zerowa lub obniżona stawka celna na import około 21 produktów, m.in. na mięso reniferów, niektóre mrożone warzywa i sery, margarynę, dżemy i marmolady, soki owocowe, pokarm dla zwierząt domowych),

– bezcłowe kwoty taryfowe udzielone Wspólnocie przez Szwecję (na import około 20 produktów, m.in. na niektóre sery, mrożone warzywa, margarynę, grzyby przetworzone, marmolady z owoców cytrusowych i innych, pokarm dla zwierząt domowych),

– koncesje taryfowe Szwecji dla WE (cło zerowe lub obniżone dla około 43 produktów, takich jak w przypadku koncesji udzielonych przez inne kraje EFTA),

– uzgodnienia dotyczące handlu używkami alkoholowymi (cło zerowe we wzajemnej wymianie określonych alkoholi przy uwzględnieniu okresu przejściowego dla Hiszpanii i Portugalii).

W przypadku wszystkich powyższych porozumień obowiązuje spełnianie reguł pochodzenia towarów.