Celem EWWiS było stworzenie wspólnego rynku węgla i stali. Zostały więc zniesione cła importowe, eksportowe oraz inne opłaty o podobnych skutkach oraz ograniczenia ilościowe w przepływie towarów objętych Traktatem. Obowiązują jednolite zasady konkurencji, wykluczające praktyki przedsiębiorstw prowadzące do nieuczciwego podziału i eksploatacji rynku. Subsydia i pomoc państwowa w jakiejkolwiek formie zostały uznane za niezgodne z zasadami wspólnego rynku. W celu urzeczywistnienia wspólnego rynku węgla i stali Traktat założycielski stworzył warunki dla zniesienia barier w przepływie pracowników w tych sektorach, jak również w świadczeniu usług transportowych.
Autorzy Traktatu o EWWiS chcieli, aby instytucje tej Wspólnoty, zgodnie ze swymi kompetencjami:
– dbały o właściwe zaopatrzenie wspólnego rynku w stal i węgiel,
– zapewniały równy dostęp konsumentów do źródeł zaopatrzenia,
– prowadziły odpowiednią politykę cenową (zapobiegały praktykom dyskryminacyjnym, w tym monopolistycznym),
– zachęcały do rozwijania zdolności produkcyjnych przy racjonalnym zużyciu surowców,
– wspierały poprawę warunków pracy i standardu życia pracowników sektora wydobycia węgla i przemysłu stalowego,
– przyczyniały się do wzrostu handlu międzynarodowego,
– ekspansję i modernizację produkcji (z jakością włącznie) bez stosowania ochrony przed konkurencją.
Wspólny rynek węgla, rud żelaza i złomu zaczął funkcjonować 10 lutego 1953 r., natomiast stali – 1 maja 1953 r. Wygaśnięcie derogacji dla belgijskiego rynku węgla w 1954 r. zakończyło proces liberalizacji wzajemnego handlu w omawianych sektorach. "Acquis communautaire" Wspólnot obejmują trzy traktaty założycielskie: Wspólnot, Jednolity Akt Europejski, Traktat z Maastricht oraz wszystkie przepisy prawne na podstawie których funkcjonują, wspólnoty.