Masuda Yoneji (1905-1995) wybitny japoński informatyk i socjolog, swa działalność naukowa rozpoczął jako działacz Towarzystwa Badaczy Przyszłości i Rozwoju Japonii. Zajmował się analiza zagadnień ekonomicznych Ministerstwa Pracy i opracowywaniem strategii produkcyjnych w Japonii w głównym biurze strategicznym. Był aktywnym działaczem japońskiego Towarzystwa Naukowego i Towarzystwa Informacji Systemu Edukacji. W 1955 roku został mianowany Szefem Biura Badan Spółki Akcyjnej. Od 1960 roku wykładał na Politechnice w Nowym York-u. W uznaniu ogromnych zasług otrzymał nagrodę Premiera (za wyróżniająca się twórczość) oraz nagrodę za wkład w kształt rozwoju przyszłego świata. W świecie zasłynął przede wszystkim jako autor znakomitych dziel dotyczących informatyzacji społeczeństw i możliwości związanych z cywilizacja informacyjna. Najbardziej znane jego książki to „Wiedza produktywna”, „Wprowadzenie do świata informacji”, „Świat komputerów i edukacja”, „Com utopia”(4).
Masuda działalność swoja opierał na przekonaniu, że kształtująca się cywilizacja XXI wieku będzie cywilizacja odmienna od współczesnej nam. „Cywilizacja, która zbudujemy, zbliżając się do XXI wieku” – pisał w Com utopii – „nie będzie cywilizacja materialna, symbolizowana przez ogromne konstrukcje, ale będzie cywilizacja niewidoczna. Precyzyjniej powinno się ja nazwać cywilizacja informacyjna”(5). Jej wielkość wyznaczać Beda możliwości człowieka połączonego z siecią gromadząca i przenosząca informacje, a nie monumentalność jego wytworów. Cywilizacja ta oprze się na niewidocznych dla oka systemach, mocy ukrytej w miniaturowych elementach i potędze ludzkiego rozumu.
Zmiany, które nastąpią, można określić mianem transformacji w kierunku cywilizacji informacyjnej i globalnej. Dla Masudy jest to drugi po cywilizacji materialnej stopien rozwoju gatunku homo sapiens, ludzkość „po dziesięciu tysiącach lat stoi u progu drugiej, informacyjnej cywilizacji”(6). Już dziś rozwinięte społeczeństwa Zachodu coraz częściej określane są powyższym mianem. Silą napędowa zmian cywilizacyjnych jest rozwój technik informatycznych. Wymuszają one stopniowe przejście społeczeństwa od produkcji wartości materialnych do produkcji wartości informatycznych. Yoneji Masuda przewiduje, ze zmiany obejma wiele sektorów zżycia ludzkości:
- zmienia się struktury społeczno-polityczne:
-
- pojawi się demokracja uczestnicząca oraz wielocentrowa władza,
- powstaną synergiczne społeczności i zaktywizują się ruchy obywatelskie,
- wzrośnie samodyscyplina i kreatywność społeczna,
- wzrośnie znaczenie informacji oraz technik informacyjnych,
- wzrośnie skuteczność mega-zarządzania,
- nowe techniki udoskonala komunikacje polityczna i społeczna,
- powstanie niczym nie ograniczony, globalny rynek.
- dokona się symbioza ludzkości z przyroda.
Yoneji Masuda dostrzega niektóre niebezpieczeństwa zmian cywilizacyjnych. Zwraca uwagę, że technika informacyjna może zostać użyta w celu stworzenia społeczeństwa kontrolowanego. W rezultacie dochodzi do wniosku, że antidotum na zagrożenia społeczeństwa informacyjnego jest wprowadzenie demokracji uczestniczącej i poświecenie się „renesansowi społecznych udoskonaleń”, Masuda przypuszcza, że w rezultacie powstanie nowy model zachowana i nowy system wartości obywateli, dla których samorealizacja będzie miała podstawowe znaczenie. Sadzi również, że osłabienie wpływu państwa i przedsiębiorstw na zżycie społeczne zmusi ludzi ich do podejmowania decyzji, a sprawy, o których będą decydować dotyczyć będą wszystkich mieszkańców ziemi. Ważne, aby w procesie podejmowania decyzji uczestniczyli wszyscy lub większość obywateli. Ich obecność w zżyciu publicznym i w podejmowaniu decyzji zapewni sprawne funkcjonowanie demokracji bezpośredniej, która jest logicznym następstwem powstania społeczeństwa informacyjnego. Pozwoli również na równomiernie i sprawiedliwie rozdzielenie wszystkich korzyści i wyrzeczeń powstałych w wyniku podjęcia określonej decyzji. System demokracji uczestniczącej wymusi stworzenie zasad współpracy oraz udostępnione opinii publicznej wszystkich niezbędnych do podjęcia decyzji informacji. Idealna sytuacja współdziałania w społeczeństwie informacyjnym byłoby rozwiązywanie wszelkich problemów zgodnie z zasadami współpracy i kompromisu.
Masuda przewiduje również powstanie podziałów społecznych spowodowanych nierównomiernym dostępem do informacji i wyksztalceniem się grupy czerpiącej z podejmowanych decyzji wyłącznie korzyści, a nawet na nie wpływającej. Dlatego też proponuje sformułowanie strategicznego programu, który umożliwi eliminacje zagrożeń związanych z rewolucja informacyjna. Plan taki, którego propozycja jest Plan 2000 dla Japonii stworzony przez Masuje, pozwoli niwelować zagrożenia czyhające na ludzkość przyszłości przez prowadzenie interwencyjnej polityki państwowej i wzmożony nadzór społeczny.
(4) Masuda Y., Wiedza produktywna, Japońskie Wydawnictwo Publikacji Ekonomicznych 1989; Wprowadzenie do świata informacji, Wydawnictwo Pelikan 1987; Świat komputerów i edukacja, Wydawnictwo Orientalistyczne 1987; Computopia, Wydawnictwo Diamentowe 1983.
(5) Goban-Klass T., Sienkiewicz P., Społeczeństwo informacyjne: szanse, zagrożenia, wyzwania, if.uj.edu.pl/~usgoban/agh.html.
(6) Goban-Klas T., Społeczeństwo informacyjne: szanse, zagrożenia, wyzwania., Warszawa 1996, s. 33.