Alternatywne wizje rozwoju ludzkości uświadamiają nam, jak wielki jest stopień niepewności, obszary ryzyka, możliwości, jak wiele pojawi się nowych problemów, z którymi ludzkość będzie musiała się zmierzyć. Instytut Alternatywnych Przyszłości (IAF) przeprowadził analizę prognoz dotyczących społeczeństwa informacyjnego i wyodrębnił cztery scenariusze możliwego rozwoju:
- Społeczeństwo kreatywne (twórcze)
Jest to optymistyczny wariant rozwoju cywilizacyjnego. Charakteryzować się będzie dynamicznym postępem technicznym i gospodarczym. Model ten dopuszcza nieznaczne, choć dalekowzroczne interwencje rządowe. Zapewnia ochronę prawa obywateli do prywatności. Technika informacyjna wspomagać będzie biznes i gospodarstwa domowe. Uzewnętrzni się to w powszechnej dostępności i funkcjonalności systemów informatycznych. Zostanie położony nacisk na edukacje, rozkwit bibliotek i powszechność dostępu do informacji. Rewolucja informacyjna będzie związana z transformacja ludzkich wartości i kreatywności, m.in. dzięki poczuciu posiadania realnego wpływu na politykę. Postęp postrzegany będzie przez ludzi jako jednostkowy i społeczny sukces, a dopiero później jako zysk finansowy. Ludzkość osiągnie stan harmonii z przyroda. Znikną konflikty na tle rasowym i płciowym (nastąpi zrównoważenie roli kobiet i mężczyzn). Zmiany te spowodują poczucie sensu aktywnego uczestnictwa w społeczeństwie i odpowiedzialności za jej dobrobyt i szczęście.
- Społeczeństwo informacyjne oparte na wysokiej technice
Siłą napędową rozwoju społeczeństw będzie boom gospodarczy oraz wartości sukcesu typowe dla Stanów Zjednoczonych:
- zaawansowane techniki informatyczne będą powiązane z kapitałem, produkcja i ogólnie komercjalizmem,
- przemysł informatyczny będzie wzrastał dwa razy szybciej niż dochód narodowy brutto,
- w automatyzacji prac biurowych, szkole i wspomaganiu decyzji szerokie zastosowanie znajda techniki informacyjne,
- brak będzie szeroko rozwiniętej ochrony prywatności,
- znaczne zmniejszy się rola rządu, zwłaszcza w sferze rynku,
- nastąpi znaczny rozwój wiedzy ludzkiej,
- problemy praw autorskich rozstrzygane będą na rynku z niewielkim tylko udziałem prawa.
- Scenariusz rozczarowania społecznego
Model ten opiera sie na pesymistycznej prognozie, że ludzkość rozczarowana przyszłością z własnej woli ograniczy postęp techniczny. Spowoduje to nieudane zastosowanie technik informatycznych w biznesie i wojsku oraz slaby popyt konsumpcyjny. Jednocześnie powiększać będzie się zakres nierozwiązanych problemów krajowych i globalnych. Nasila się istniejące już dziś problemy społeczne i polityczne:
- powiększy się dług międzynarodowy,
- zagrożona zostanie prywatność.
- wzrosną nierówności między bogatymi i biednymi,
- wzrośnie bezrobocie,
- ludzkość pogrąży się w głębokiej depresji.
Rządy „przehandlują” zdobycze rozwoju informatycznego w celu poprawy budżetu. Jednocześnie wzrośnie ingerencja władzy w sprawy publiczne, co znacznie utrudni aktywne uczestnictwo polityczne obywateli. Wzrosną nierealistyczne oczekiwania dotyczące systemów eksperckich, co znacznie utrudni postęp w szerzeniu kultury i wiedzy.
- Scenariusz Orwellowski
Jest to pesymistyczny model rozwoju społeczeństwa w XXI wieku. W początkowym okresie nastąpi gwałtowny wzrost negatywnych tendencji:
- wzrośnie kryzys gospodarczy,
- nasili się częstotliwość aktów terrorystycznych,
- gwałtownie rozszerzy się epidemia AIDS.
Czynniki te spowodują społeczna akceptacje dla rządów centralnych i autorytarnych. Bardzo szybko zostaną ustanowione systemy polityczne oparte na wzmożonej dyscyplinie i inwigilacji. Pojawi się cenzura rządowa. Rząd będzie określać stopień swojej ingerencji w prywatność obywateli. Kontrolować będzie również przemysł informacyjny. Techniki informacyjne znajda zastosowanie głownie w biznesie. Nastąpi wyraźny regres indywidualnych możliwości zastosowań technologii informacyjnych. Ukształtuje się ostry podział pomiędzy posiadającymi i nieposiadającymi informacje. Większość będzie biernie akceptować wszelkie naruszenia prywatności, prezentując ksenofobiczna postawę ratowania własnej skory. Jednocześnie powstanie ruch „wojowników o wolność” złożony z komputerowych hackerów. Sytuacja ta spowoduje wzrastające niezadowolenie społeczne, co w efekcie doprowadzi do kolejnej rewolucji.
Zasygnalizowane powyżej scenariusze opracowane zostały w oparciu o dane z krajów światowej czołówki- m. in. Stanów Zjednoczonych. Naukowcy Instytutu Alternatywnych Przyszłości uważają, że najbardziej pożądana byłaby realizacja modelu społeczeństwa kreatywnego, lecz najbardziej prawdopodobnymi wydaja sie: model społeczeństwa informacyjnego wysokiej techniki lub model rozczarowania społecznego.